Biegły nie powinien ferować wyroku

Stosownie do treści art. 278§1 ustawy z dnia 7 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1360 z późn. zm.), w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. Decydujące jest zatem to, czy owe wiadomości specjalne w sprawie występują i czy jest konieczność ich pozyskania dla rozstrzygnięcia sprawy. Trzeba pamiętać, że nie na wszystkie okoliczności dowód z opinii biegłego może być przeprowadzony, w szczególności, nie przeprowadza się opinii biegłego na okoliczność prawa, chyba że mamy do czynienia z prawem obcym.

Sądy coraz częściej sięgają po opinie biegłych, co często wpływa na znaczący wzrost kosztów postępowania, które obciążą finalnie stronę przegrywającą (co do zasady) oraz – z uwagi na ograniczoną liczbę biegłych sądowych – dość często przekłada się na przedłużenie postępowania.

Należy pamiętać, że Sąd nie jest związany opinią biegłego i ma obowiązek ją ocenić w ramach swobodnej oceny dowodów zgodnie z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4, poz. 64). W sprawie, w której Sąd powoła biegłego należy szczegółowo pilnować tego, by teza dowodowa (okoliczności na jakie biegły jest powołany) była prawidłowo i szczegółowo określona a następnie pilnować, by biegły nie wykraczał poza jej zakres. Niestety, nieraz bywa tak, że biegły wykracza poza zakres zleconej mu opinii i usiłuje ferować wyrok, zastępując tym samym Sąd, co jest niedopuszczalne.

Na szczęście, strony postępowania – w wyznaczonym przez Sąd terminie – mają prawo odnieść się do złożonej opinii, składając do niej zarzuty i ewentualnie wnioskować o wydanie opinii uzupełniającej, wezwanie biegłego na rozprawę, czy też - w szczególnie uzasadnionych przypadkach – powołanie innego biegłego.

Powyższe zagadnienie nie jest czysto teoretyczne i odnosi się do wielu spraw będących obecnie w toku, w tym spraw karnych. Przykładowo, ostatnio do Sądu Najwyższego – wraz z kasacją – wpłynęło zagadnienie: czy sąd może orzec wbrew uzyskanej od biegłych opinii, rozstrzygając wątpliwości na niekorzyść oskarżonego? W tle milionowa kwota, śmierć wierzyciela i dokument potwierdzający gotówkową spłatę pożyczki, o którego prawdziwość rozgrywa się spór.

Mec. Łukasz Piętka

Kancelaria Prawna RPLC